چرا پروتئین و نه کربوهیدرات‌ها باعث افزایش وزن می‌شود؟ و چگونه از آن جلوگیری کنیم؟
راهنماتو-کربوهیدرات‌ها از قدیم دشمن اصلی برای حفظ وزن سالم شناخته می‌شوند. در باشگاه‌ها مدام به ورزشکاران گفته می‌شود که اگر می‌خواهند تا فعلان تعطیلات به وزن ایدئال‌شان برسند، نباید کربوهیدرات بخورند چون کربوهیدرات چربی بدن را افزایش می‌دهد.
به گزارش راهنماتو، این دیدگاه براساس این واقعیت است که کربوهیدرات‌ها مانند نان، سیب‌زمینی، پاستا، کیک و انواع بیسکوییت‌ها در بدن به گلوکز [قند] تبدیل می‌شوند که می‌تواند سطح قند خون را افزایش دهد. در طول زمان، این افزایش قند خون می‌تواند به افزایش وزن و مشکلات بهداشتی مانند دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی منجر شود.
اما آیا ممکن است که ما اشتباه کرده باشیم؟ یک مطالعه جدید که در مجله Cell Metabolism منتشر شده، نشان می‌دهد که در برخی افراد، این‌طور که تصور می‌شود، چربی و پروتئین‌ها هستند که موجب افزایش قند خون می‌شوند، نه کربوهیدرات‌ها.
مطالعه جدید و نتایج آن
این مطالعه توسط محققان دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا انجام شده است که 140 عدد از جزایر لانگرهانس (گروه‌هایی از سلول‌های پانکراس که شامل سلول‌های بتا هستند) را از اهداکنندگان انسانی که بعضی از آن‌ها مبتلا به دیابت نوع 2 بودند و برخی نه، را بررسی کردند. در این مطالعه جزایر لانگرهانس که از سلول‌های بنیادی تشکیل شده‌اند نیز مطالعه شدند. محققان میزان ترشح انسولین را در واکنش به کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها در هر دو مورد بررسی کردند.
نتایج این مطالعه برای اولین بار نشان داد که برخی از جزایر لانگرهانس در انسان‌ها در واکنش به اسیدهای چرب (چربی‌ها) و آمینواسیدها (پروتئین‌ها) انسولین بیشتری نسبت به گلوکز (کربوهیدرات‌ها) تولید می‌کنند. این نتایج تفکر سنتی را عملاً به چالش کشیده است.
واکنش‌ها و تفسیرهای علمی
دکتر افتمیا کارا، متخصص غدد در بیمارستان رویال فری و بیمارستان پرنسس گریس در لندن، این نتایج را مفهومی جالب توصیف می‌کند و می‌گوید که این یافته می‌تواند توضیح دهد که چرا افراد در رژیم‌های غذایی متفاوت، به شکل‌های متفاوت واکنش نشان می‌دهند. به گفته او، این نتایج تأکید می‌کند که هیچ رژیم غذایی واحدی وجود ندارد که برای همه مناسب باشد.
آیشلین پیگوت، متخصص تغذیه و مشاور دیابت در انگلستان، توضیح می‌دهد که در مطب‌های درمانی مشاهده می‌شود که برخی افراد پس از مصرف کربوهیدرات‌ها افزایش قند خون دارند، در حالی که دیگران بیشتر به پروتئین و چربی‌ها واکنش نشان می‌دهند. این بستگی به فرد و میزان مصرف آن‌ها دارد. او اضافه می‌کند که این یافته‌ها تأکیدی بر این موضوع است که هیچ دو فردی به یک شکل به غذاها واکنش نشان نمی‌دهند و متابولیسم انسان پیچیده است.
چربی و پروتئین: عامل افزایش قند خون
مطالعات نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی پرچرب ممکن است باعث افزایش چربی در ناحیه شکم شوند. این نوع چربی باعث افزایش التهاب در بدن می‌شود که می‌تواند حساسیت سلول‌ها به انسولین را کاهش دهد. در نتیجه، ممکن است بدن نتواند به درستی گلوکز را جذب کرده و از آن برای تأمین انرژی استفاده کند.
روای تیلور، استاد پزشکی و متابولیسم در دانشگاه نیوکاسل، معتقد است که این یافته‌ها برای کشورهایی که رژیم‌های غذایی پرکربوهیدرات دارند، بسیار مهم است. او توضیح می‌دهد که مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی شود.
حساسیت به انسولین: عامل تعیین‌کننده
حساسیت به انسولین در هر فرد متفاوت است و این موضوع به عوامل ژنتیکی بستگی دارد. اگر فردی مقاومت به انسولین داشته باشد، مصرف زیاد کربوهیدرات‌ها باعث می‌شود که گلوکز اضافی به چربی تبدیل شود و در نتیجه چربی در بدن تجمع پیدا کند که می‌تواند منجر به مسدود شدن شریان‌ها و افزایش خطر سکته قلبی یا مغزی شود.
روای تیلور توصیه می‌کند که افرادی که در خانواده خود سابقه بیماری‌هایی مانند حمله قلبی یا دیابت دارند، مصرف کربوهیدرات‌ها را کاهش دهند.
تاثیر عواملی مانند سن و تغییرات هورمونی
سن و تغییرات هورمونی نیز می‌تواند بر نحوه پاسخ بدن به غذاها تأثیر بگذارد. برای مثال، در دوران یائسگی، کاهش سطح استروژن باعث کاهش نگهداری عضلات می‌شود و در زنان ممکن است درصد چربی افزایش پیدا کند. این موضوع نیز می‌تواند حساسیت به انسولین را کاهش دهد.
همچنین هورمون استرس (کورتیزول) نیز می‌تواند عملکرد انسولین را مختل کند.
نیاز به مطالعات بیشتر
در حالی که نتایج این تحقیق جالب هستند، متخصصان معتقدند که هنوز نیاز به انجام مطالعات بیشتری برای تأیید آن وجود دارد. دکتر تیلور تأکید می‌کند که دیابت نوع ۲ در اصل یک بیماری ساده است و اغلب افرادی که به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند، معمولاً قبلاً دچار اضافه وزن شده‌اند.
نتیجه‌گیری: رژیم‌های غذایی و فعالیت بدنی
در نهایت، دکتر کارا و دیگر متخصصان معتقدند که مهم‌ترین نکته این است که وزن بدن در حد سالم نگه داشته شود. این امر می‌تواند به روش‌های مختلفی بستگی داشته باشد و برخی افراد ممکن است نیاز به آزمون و خطا برای پیدا کردن رژیم غذایی مناسب خود داشته باشند. همچنین، آیشلین پیگوت توصیه می‌کند که پس از خوردن غذا، فعالیت بدنی سبک مانند پیاده‌روی یا حتی انجام کارهای خانه می‌تواند کمک کند تا میزان قند خون کاهش یابد و مقاومت بدن به انسولین کاهش یابد.
نکته نهایی
در مجموع، مهم‌ترین نکته برای کنترل وزن و سلامت متابولیک این است که هر فرد باید به صورت فردی و با توجه به شرایط جسمانی خود رژیم غذایی و سبک زندگی خود را تنظیم کند و از مصرف بیش از حد کالری‌های اضافی (به ویژه کربوهیدرات‌ها) خودداری کند.
