دلایل بوی بد عرق چیست؟ چگونه از شر آن خلاص شویم

بدیهی است که بوی بد عرق می‌تواند روی جوانب مختلف زندگی افراد تاثیرگذار باشد.

اما سوال این‌جاست که دلایل بوی بد عرق شامل چه مواردی می‌شوند؟ آیا باید برای درمان این مشکل به پزشک مراجعه کرد؟ در ادامه علاوه بر پاسخ به سوالات ذکر شده، راه‌های درمان خانگی این عارضه را توضیح می‌دهیم.

عرق بد بو چیست؟

عرق مایعی است که با هدف تنظیم دمای بدن از سطح پوست خارج می‌شود. در واقع زمانی که دلایلی مانند تحرک زیاد، گرمای هوا، اضطراب، مصرف برخی داروها و حتی بروز بیماری‌های مختلف باعث گرم شدن بدن می‌شود، عرق به خنک شدن و تنظیم دمای بدن کمک شایانی می‌کند.

به طور کلی، عرق بو ندارد؛ اما وجود باکتری‌های سطح پوست و ترکیبات آن‌ها با عرق می‌تواند موجب بروز بوی بد شود. توجه داشته باشید که این بو در نواحی گرم و مرطوب مانند زیر بغل، کشاله‌های ران و پاها افزایش می‌یابد.

آیا بوی بد عرق مادرزادی است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که معمولا بوی بد عرق به عوامل محیطی، تغذیه، سبک زندگی و سطح سلامت افراد بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توان گفت که وراثت یکی از دلایل بوی بد عرق به شمار می‌رود.

دلایل بوی بد عرق

عرق به دلایل درونی و بیرونی مختلفی ایجاد می‌شود. در صورتی که نسبت به دلیل تعریق و بوی بد آن آگاه باشید، می‌توانید از راهکارهای مناسب برای جلوگیری و درمان بوی بد عرق استفاده کنید. برخی از مهم‌ترین این دلایل عبارتند از:

هیپرهیدروز

هیپرهیدروز نوعی بیماری است که افراد مبتلا به آن، عرق بیشتری نسبت به افراد عادی تولید می‌کنند. بدیهی است که افزایش میزان تعریق، محیطی امن و مناسب برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند. البته، عرق تولید شده توسط غدد آپوکرین در مناطقی مانند زیر بغل، کشاله ران و پوست سر، به دلیل ترکیبات مغذی باکتری‌های بیش‌تری را جذب خود می‌کند. در چنین موقعیتی، باکتری‌ها شروع به تجزیه پروتئین‌ها و چربی‌های موجود در عرق می‌کنند که موجب ایجاد بوی نامطبوع عرق می‌شود.

دیابت

دیابت، بیماری مرسومی است که به دلیل کاهش تولید انسولین ایجاد می‌شود. همانطور که می‌دانید، انسولین به عنوان هورمون تنظیم‌کننده قند خون شناخته می‌شود. با کمبود انسولین در بدن، شاهد افزایش سطح قند خون هستیم که می‌تواند تغییراتی در متابولیسم بدن ایجاد کند که بر بوی بد عرق تاثیر گذارد. در واقع، تغییر ترکیبات عرق در افراد مبتلا به دیابت باعث تکثیر سریع‌تر باکتری‌ها بوی نامطبوع می‌شود.

توجه داشته باشید که در برخی موارد، دیابت می‌تواند عارضه‌ای به نام کتواسیدوز دیابتی را به وجود آورد. در این حالت، بدن برای تامین انرژی شروع به تجزیه چربی‌ها می‌کند که تولید کتون‌ها را در پی دارد. کتون‌ها، بویی شبیه به سیب دارند و بوی عرق را تحت تاثیر قرار می‌دهند. در صورتی که افراد مبتلا به دیابت دچار عفونت‌های پوستی شوند، بوی طبیعی عرق دچار تغییر می‌شود.

استرس بیش از حد

استرس که معمولا به دلیل بروز عوامل مختلف بیرونی ایجاد می‌شود، می‌تواند با ترشح هورمون‌های مختلف، بوی بد عرق را تقویت کند. در واقع استرس بیش از حد، یکی از دلایل بوی بد عرق است که در ادامه بررسی می‌کنیم.

افزایش فعالیت غدد عرق

وقتی تحت استرس قرار می‌گیرید، بدن شما هورمون‌هایی مانند کورتیزول ترشح می‌کند. این هورمون‌ها باعث فعال شدن غدد عرق، به خصوص غدد آپوکرین می‌شوند. غدد آپوکرین عرق غلیظ‌تری تولید می‌کنند که حاوی پروتئین و چربی بیشتری است. این نوع عرق، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند و در نتیجه بوی بدتری ایجاد می‌شود.

تغییر در ترکیب عرق

استرس می‌تواند موجب تغییر ترکیب شیمیایی عرق شود. این تغییر در ترکیب شیمیایی، بوی متفاوت و غیرطبیعی عرق را در پی دارد.

تضعیف سیستم ایمنی

استرس مداوم یا بیش از حد می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند. این امر باعث می‌شود بدن در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر شود. بنابراین، بروز عفونت‌های پوستی بر روی بوی بدن تاثیر می‌گذارد و بوی بد عرق را تشدید می‌کند.

رژیم غذایی

تغذیه به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر سبک زندگی سالم می‌تواند در بوی تعریق تاثیرگذار باشد. به طور مثال، مصرف بیش از اندازه فست فود باعث بوی بد عرق می‌شود. برخی از مهم‌ترین مواد غذایی موثر در عرق‌ بدبو عبارتند از:

مواد غذایی حاوی گوگرد: غذاهایی مانند سیر، پیاز، کلم بروکلی، گل کلم و برخی از انواع ماهی که حاوی ترکیبات گوگردی هستند، پس از هضم وارد جریان خون می‌شوند و از طریق، بوی نامطبوع عرق را در پی دارند.

گوشت قرمز: مصرف زیاد گوشت قرمز می‌تواند باعث افزایش تولید ترکیبات بد بوی موثر در بوی عرق شود.
ادویه‌های تند: چاشنی‌های تند مانند فلفل قرمز یا ادویه کاری با افزایش میزان تعریق، بوی بد عرق را تشدید می‌کنند.
کافئین و الکل: مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های کافئین دار با تاثیر بر افزایش متابولیسم، باعث افزایش تعریق و تشدید بوی بد عرق می‌شوند.
قند: مصرف زیاد قندهای ساده مانند شکر، نبات، شیرینی‌ و حتی شکلات، باعث رشد باکتری‌های روی پوست می‌شود که بوی بد عرق را افزایش می‌دهند.

هورمون‌ها

هورمون‌های مختلف جنسی، استرس‌زا و تیروئید می‌توانند به دلایل گوناگون بر میزان تعریق تاثیر بگذارند. توجه داشته باشید که میزان ترشح هورمون‌ها در ادوار مختلف مانند دوران بلوغ، بارداری و یائسگی که بدن با تغییرات هورمونی همراه است، روی بوی بد عرق تاثیر می‌گذارد. بنابراین، هورمون‌ها می‌توانند با تکیه بر عوامل زیر به عنوان یکی از دلایل بوی بد عرق شناخته شوند:

افزایش فعالیت غدد عرق

برخی از هورمون‌ها می‌توانند باعث تحریک غدد عرق شوند. این موضوع میزان تعریق را افزایش می‌دهد. تعریق بیشتر، محیط مناسبی را برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند که در نهایت به بوی بد عرق منجر می‌شود.

تغییرات در pH پوست

برخی از هورمون‌ها می‌توانند pH پوست را تغییر دهند. تغییر pH پوست و ایجاد محیط‌های اسیدی یا بازی، می‌تواند بر روی رشد باکتری‌ها تاثیر بگذارد. بدیهی است که رشد باکتری‌ها، بوی بد عرق را به دنبال دارد.

اوضاع سلامت

به طور کلی، بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات سلامتی می‌توانند با تغییر ترکیبات عرق، موجب بوی بد آن شوند. از طرفی، برخی از بیماری‌ها میزان تعریق را افزایش می‌دهند که به تبع روی افزایش بوی بد تاثیرگذار است. برخی از بیماری‌های موثر در بوی بد عرق عبارتند از:

دیابت: دیابت باعث افزایش سطح قند خون می‌شود که می‌تواند بر روی ترکیب عرق تأثیر گذاشته و بوی بد ایجاد کند.
پرکاری تیروئید: پرکاری تیروئید با افزایش متابولیسم بدن، میزان تعریق را افزایش می‌دهد.
کم‌کاری تیروئید: کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش متابولیسم بدن و تغییرات در ترکیب عرق شود.
بیماری‌های کلیوی: بیماری‌های کلیوی می‌توانند با تجمع اوره و سایر مواد زائد در بدن، باعث تولید بوی شبیه به آمونیاک می‌شوند.
بیماری‌های کبدی: بیماری‌های کبدی می‌توانند موجب تجمع سموم مختلف در بدن شوند که با دفع از طریق عرق، بوی نامطبوع آن را به دنبال دارند.
عفونت‌های قارچی: عفونت‌های مختلف به ویژه قارچی پوست می‌توانند باعث ایجاد بوی بد عرق شوند.
اختلالات متابولیک: اختلالات متابولیک مانند فنیل کتونوری می‌توانند باعث بوی متفاوتی در عرق شوند.

عفونت پوستی

عفونت‌های پوستی به عنوان یکی از دلایل بوی بد عرق در مناطقی از بدن رخ می‌دهند که میزان رطوبت و گرما بیشتر است. در واقع، باکتری‌هایی که باعث عفونت پوستی می‌شوند، از عرق و سلول‌های مرده پوست تغذیه می‌کنند. در این فرآیند، مواد شیمیایی تولید می‌شوند که بوی نامطبوعی در پی دارند. از طرفی، عفونت‌های پوستی التهاب و قرمزی پوست را به همراه دارند که باعث افزایش تعریق و در نتیجه تشدید بوی بد آن می‌شود. عفونت‌های پوستی که باعث بوی بد عرق می‌شوند، عبارتند از:

عفونت‌های قارچی: عفونت‌های قارچی مانند کچلی پوست سر می‌توانند باعث خارش، التهاب، پوسته‌پوسته شدن سر و بوی بد آن شوند.
عفونت‌های باکتریایی: عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت فولیکول‌های مو باعث ایجاد چرک، قرمزی و بوی بد شوند.
عفونت‌های مخمری: عفونت‌های مخمری مانند کاندیدا آلبیکنس در نواحی گرم و مرطوب بدن ایجاد می‌شوند و خارش، قرمزی و بوی بد عرق در سطح پوست را به همراه دارند.

تیروئید پرکار

تیروئید پرکار یا هایپرتیروئیدیسم، وضعیتی است که در آن غده تیروئید هورمون‌های تیروئیدی بیش از حد تولید می‌کند. این اختلال به عنوان یکی از دلایل بوی بد عرق، میزان متابولیسم و فعالیت غدد عرقی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. با افزایش متابولیسم، گرما و انرژی بیش‌تری در بدون تولید می‌شئد که تعریق بیشتر را در پی دارد. توجه داشته باشید که بوی بد عرق وابسته به تیروئید معمولا با علائم دیگری همراه است که در ادامه بررسی می‌کنیم:

تپش قلب: افزایش ضربان قلب از دیگر علائم رایج تیروئید پرکار است.
اضطراب: تغییرات خلقی مانند عصبانیت، اضطراب و بیقراری از دیگر علائم این بیماری است.
کاهش وزن: به دلیل افزایش متابولیسم، افراد مبتلا به تیروئید پرکار ممکن است وزن کم کنند.
لرزش دست‌ها: لرزش خفیف در دست‌ها نیز از علائم شایع تیروئید پرکار است.
مشکلات خواب: بی‌خوابی یا مشکل در به خواب رفتن از دیگر علائم این بیماری است.
اسهال: افزایش حرکات روده و اسهال نیز ممکن است رخ می‌دهد.

چه غذاهایی باعث بوی بد عرق می‌شوند؟

به طور کلی غذاهای حاوی گوگرد، ادویه و قند، بوی بد عرق را در پی دارند. از طرفی مصرف نوشیدنی و محصولات ثانویه کافئین‌دار می‌توانند میزان متابولیسم بدن را تحت تاثیر قرار دهند و از این طریق، افزایش تعریق و بوی بد آن را ایجاد کنند. به همین دلیل، غذاهای حاوی سیر و پیاز، گوشت قرمز فراوان، ادویه‌های تند، غذاهای سرخ کردنی و برخی از ماهی‌ها می‌توانند بوی بد عرق را تشدید کنند.

رفع بوی بد عرق با سبک زندگی درست

بوی بد عرق، موضوعی است که می‌تواند در ابعاد وسیع‌تر روی اعتماد به نفس و روابط اجتماعی افراد تاثیرگذار باشد. شما می‌توانید با تغییر سبک زندگی و رعایت برخی نکات بهداشتی این مشکل را به حداقل برساند. در ادامه به برخی از موثرترین روش‌ها برای رفع بوی بد عرق به کمک سبک زندگی سالم اشاره می‌کنیم:

دوش گرفتن روزانه: دوش گرفتن روزانه با صابون‌های ضد باکتری به از بین بردن باکتری‌های عامل بوی بد کمک می‌کند.
شستشوی لباس‌ها: لباس‌های عرق کرده را به سرعت عوض کنید و با مایع مخصوص بشویید. ضمنا استفاده از لباس‌های نخی و خنک، دمای بدن را پایین نگه می‌دارد.
استفاده از دئودورانت، مام و بادی اسپلش: استفاده منظم از دئودورانت یا دیگر ضد تعریق‌ها به کاهش تعریق و بوی بد بدن کمک می‌کند.
کاهش مصرف غذاهای تحریک‌کننده: غذاهایی مانند سیر، پیاز، کلم بروکلی، گل کلم، گوشت قرمز، ادویه جات تند، کافئین و الکل می‌توانند باعث افزایش تعریق و بوی بد شوند.
افزایش مصرف میوه‌ها و سبزیجات: این مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند و به کاهش بوی بد بدن کمک می‌کنند.

نوشیدن آب کافی: آب به دفع سموم از بدن کمک کرده و باعث کاهش بوی بد عرق می‌شود.
ورزش منظم: ورزش باعث افزایش تعریق می‌شود اما در طولانی مدت با کاهش وزن و بهبود گردش خون، به کاهش بوی بد عرق کمک می‌کند.
مدیریت استرس: استرس می‌تواند باعث افزایش تعریق شود. تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند.
پوشیدن لباس‌های نخی: لباس‌های نخی به پوست اجازه می‌دهند تا تنفس کند و عرق را بهتر جذب کنند. از پوشیدن لباس‌های تنگ و مصنوعی خودداری کنید.

درمان‌های پزشکی بوی بد عرق

اگر جزو افرادی هستید که با وجود رعایت نکات بهداشتی باز هم از بوی بد عرق رنج می‌برید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. در چنین مواقعی، پزشک مربوطه متناسب با نیاز و نوع مشکلی که دارید از درمان‌های مختلف زیر استفاده می‌کند:

در موارد ابتدایی ممکن است که پزشک، ضد تعریق‌های قوی‌ حاوی آلومینیوم کلراید هستند را تجویز کند. این داروها با مسدود کردن غدد عرق، میزان تعریق را کاهش می‌دهند. از طرفی، در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای خوراکی مانند آنتی‌کولینرژیک‌ها را برای کاهش تعریق تجویز کند. اما این داروها عوارضی مانند خشکی دهان، تاری دید و یبوست دارند.

تزریق بوتاکس به نواحی مختلف مانند زیر بغل که بیشترین تعریق را دارند، موجب مسدود کردن سیگنال‌های عصبی می‌شود. این راهکار، به طور موقت تعریق را کاهش می‌دهد.

در موارد شدید و زمانی که سایر درمان‌ها موثر نباشند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید. طی این عمل جراحی، غدد عرق یا استفاده از تکنیک‌های لیزر مسدود یا برداشته می‌شوند.

آیا بوی بد عرق خطرناک است؟

به طور کلی، دلایل بوی بد عرق از عوامل مختلفی نشات می‌گیرند. در صورتی که این موضوع به عنوان بیماری شناخته شود یا بیانگر عارضه‌های درونی بدن باشد، باید برای جلوگیری از بروز خطر، هر چه سریع‌تر درمان را آغاز کرد. این موارد ضروری عبارتند از:

تعریق بیش از حد (هایپرهیدروز): اگر به طور مداوم و شدید عرق می‌کنید، ممکن است به بیماری هیپرهیدروز مبتلا باشید که به درمان تخصصی نیاز دارد.
عفونت‌های پوستی: عفونت‌های پوستی مانند عفونت‌های قارچی می‌توانند باعث بوی بد عرق شوند.
اختلالات هورمونی: بیماری‌هایی مانند دیابت یا تیروئید پرکار می‌توانند بر روی تعریق و بوی بدن تأثیر بگذارند.
مشکلات کلیوی یا کبدی: بیماری‌های کلیوی یا کبدی می‌توانند باعث تغییر در ترکیب عرق و ایجاد بوی نامطبوع شوند.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

ممکن است با خود بگویید حالا که بوی بد عرق به عوامل گوناگونی وابسته است، چطور متوجه شویم که در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که عوامل زیر نیازمند مراجعه به پزشک و شروع درمان تخصصی هستند:

وقتی بوی بد عرق با وجود رعایت بهداشت همچنان ادامه دارد:

اگر به طور منظم دوش می‌گیرید، از دئودورانت استفاده می‌کنید و لباس‌هایتان را تمیز نگه می‌دارید اما بوی بد عرق همچنان شما را آزار می‌دهد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

وقتی تعریق بیش از حد دارید:

اگر به طور مداوم و شدید، حتی در شرایطی که دیگران عرق نمی‌کنند دچار تعریق می‌شوید، ممکن است به بیماری هیپرهیدروز مبتلا باشید.

وقتی بوی عرق شما ناگهان تغییر کرده است

اگر بوی عرق شما به طور ناگهانی تغییر کرده است و بوی نامطبوع‌تری دارد، ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد.

وقتی بوی بد عرق با علائم دیگری همراه است

اگر بوی بد عرق شما با علائم دیگری مانند قرمزی، خارش، تب، کاهش وزن یا درد مفاصل همراه است، باید به پزشک مراجعه کنید.

وقتی بوی بد عرق بر کیفیت زندگی شما تاثیر می‌گذارد

اگر بوی بد عرق باعث شده است که از حضور در جمع احساس ناخوشایندی داشته باشید یا در روابط اجتماعی‌تان مشکل ایجاد کرده است، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

در چنین شرایطی، پزشک ابتدا با پرسیدن سوالاتی در مورد عادات زندگی، رژیم غذایی و سابقه پزشکی شما، سعی در تشخیص علت بوی بد عرق می‌کند. سپس ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون یا کشت پوست را تجویز کند تا بهترین روش درمان را به شما پیشنهاد دهد.

سخن پایانی

عرق که به عنوان راهی برای تنظیم دمای بدن شناخته می‌شود، گاهی با بوی بد همراه است که می‌تواند برای خودتان و دیگران آزاردهنده باشد. ما در این مطلب، به بررسی دلایل بوی بد عرق پرداختیم و توضیح دادیم که بوی بد عرق به مجموعه‌ای از عوامل مانند عوامل محیطی یا حتی بیماری‌های داخلی بدن بستگی دارد. سپس، به شما گفتیم که در چه شرایطی باید برای رفع این مشکل به پزشک مراجعه کرد.