در حوزه «هنر» با دو مساله عمده «حکمت هنر» و دیگری «حکمرانی در هنر» مواجه هستیم – اخبار سینمای ایران و جهان
سینماپرس: دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه اقسام هنر در ایران مبتنی بر حکمت است، گفت: اگر هنر بر پایه عقل نظری، عملی و معاش با هم جمع شود، هنر حکمی می‌شود. پس تفاوت این سه هنر در زیبایی و تخیل نیست؛ تفاوت در منشا تخیل است.
به گزارش سینماپرس، نخستین همایش ملی هنر از منظر اندیشه اسلامی و اندیشمندان مسلمان صبح روز دوشنبه ۱۰ دی ۱۴۰۳ توسط دانشگاه جامع امام حسین (ع) و با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز هنری کشور در سالن همایش‌های فرهنگستان هنر برگزار شد.
در این همایش حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سردار محمدرضا نقدی معاون هماهنگ‌کننده سپاه، محمدرضا حسنی‌آهنگر رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع)، مجید شاه‌حسینی رئیس فرهنگستان هنر و مهدی حمیدی‌پارسا رئیس دانشگاه هنر و اندیشه اسلامی حضور داشتند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سخنان خود را به توضیح مقایسه هنر حکمی، سنتی و مدرن اختصاص داد و گفت: اندیشمندان متعددی درباره هنر سخن گفتند و مقالات متعددی در این حوزه منتشر شده است، در حوزه هنر و در حوزه فقه هنر هم آثار متعدد منتشر و همایش‌های متعدد برگزار شده است. بنابر این در آغاز راه نیستیم. مساله مهم این است که وقتی به اندیشه صحیح هنر راه یافتیم، این اندیشه را بتوانیم به کار ببندیم.
حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه با تقسیم بندی انواع هنر در سه دسته هنر سنتی، مدرن و حکمی توضیح داد: هنر سنتی عمدتا در مسیحیت و قرون وسطی بوده است، از طرفی در شرق آسیا و هند و چین هنر مبتنی بر آموزه‌های دینی مانند آیین کنفسیوس و بودا بود. به مجموع اینها هنر سنتی می‌گویند، اما وقتی سنت در هنر قرون وسطی به کار می‌رفت یعنی ایمانگرایی در هنر مورد توجه است، یعنی هنر با عقل معاش و دنیا ساز و کاری نداشت.
به گفته او ابتدا سنت حاکم بر هنر در قرون وسطی عقل معاد بود و با نان کاری نداشتند. بعد از رنسانس واژه مدرن آمد که به اشتباه آن را «جدید» معنی می‌کنیم، اما واژه مدرن در مقابل سنت قرار می‌گیرد. عقلی که می‌تواند دنیا را بسازد، عقل معاش است، هنر یا با عقل نظری پیوند دارد مانند آنچه دکارت گفت، یا با عقل عملی پیوند دارد مانندآنچه کانت گفت. یا عقلی کاملا ابزاری مانند گفته‌های وبر پیوند دارد.
تخیل در دوره مدرن مبتنی بر عقل معاش است
خسروپناه با اشاره به اینکه هنر با تخیل پدید می‌آید، افزود: تخیل مولد زیبایی است و این تخیل در دوره سنت قرون وسطایی مبتنی به عقل معاد و در دوره مدرن مبتنی بر عقل معاش است.
به گفته دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی موسیقی و حتی سازهای موسیقی که در تمدن ایرانی شکل گرفته است مانند رباب، سنتور، دستگاه‌ها و گوشه‌هایی که در موسیقی ایرانی وجود دارد، تا خوش‌نویسی و معماری، دقیقا مبتنی بر حکمت است. اینکه اقسام هنر در ایران مبتنی بر حکمت است، این هنر حکمی است باید توجه داشت معادل فلسفه اسلامی نیست، خبری از عقل معاش در فلسفه اسلامی نمی‌بینید.
او ادامه داد: خداوند در سوره بقره حکمت را با اولولالباب پیوند می‌زند، اگر هنر بر پایه عقل نظری، عملی و معاش با هم جمع شود، هنر حکمی می‌شود. پس تفاوت این سه هنر در زیبایی و تخیل نیست؛ تفاوت در منشا تخیل است. در حوزه هنر با دو مساله عمده حکمت هنر و دیگری حکمرانی در هنر مواجه هستیم.
مساله مهم روز را جنگ میان هنر و رسانه است
دبیر همایش ملی هنر از منظر اندیشه اسلامی و اندیشمندان مسلمان، مساله مهم روز را جنگ میان هنر و رسانه اعلام کرد و افزود: بر اساس میراث ۱۴۰۰ ساله خود می‌توانیم در برابر مسائل پاسخ‌های درخور داشته باشیم. اما اندیشه و رویکردها هیچ وقت تجمیع نشده، لذا تلاش شد تا همایشی برای پیگیری و نظم و تجمیع آن نظرها مهیا کنیم.
جلال غفاری با تاکید بر اهمیت زندگی حکمی و هنری، گفت: امروز به دنیایی بیش از پیش حکمی و هنری نیاز داریم، مساله تشویق تفکر در هنر و اصلاح نظریه‌های اسلامی، تقویت انتشار مقاله و آثار در این حوزه، بحث مبانی تئوریک هنر، گفتمان‌سازی و نظریه پردازی در حوزه هنر اسلامی، بررسی ماهیت و اولویت هنر از منظر اسلامی، آسیب‌شناسی فلسفی هنرهای مدرن، کشف و توسعه بهره برداری از کتب و آثار اندیشمندان مسلمان و منابع علمی است.
در این همایش از بررسی آثار دانشمندان غیراسلامی دریغ نشد
دبیر علمی همایش ملی هنر در منظر اندیشه اسلامی و اندیشمندان مسلمان با اشاره به اینکه برای برگزاری این همایش جلسه‌های متعدد در موضوع هنر و شکل‌دهی تمدن بشری صرف شد، افزود: جلسات به شکل‌گیری تمدن اسلامی تمرکز داشت. البته در این همایش از بررسی آثار دانشمندان غیراسلامی دریغ نشد.
محمدرضا حسنایی با ابراز امیدواری از برگزاری این همایش در ابعاد جهانی افزود: این نشست با بیش از ۱۱۰ مقاله برگزار شده و بخش عمده همایش به صورت چاپی و باقی در شکل‌های مختلف انجام خواهدشد.
عقل در هنر دینی عقل متصل است
رئیس فرهنگستان هنر در نخستین همایش ملی هنر در منظر اندیشه اسلامی و اندیشمندان مسلمان گفت: بحث هنر اسلامی موضوعی است که جا دارد سال‌ها درباره آن بحث کنیم، عقل در هنر دینی عقل متصل است. اگر از عقل در تعریف یونانی، اسطوره‌زدایی و خرافه‌زدایی شود می‌شود عقل منفصل خواهدشد. آنگونه که دکارت می‌گوید عقل مبتنی بر شک کردن است. این در حالی است که در مدل اسلامی در جهانی هستید که در محضر حضرت رب تعریف شده است و هنرمند اگر هنری دارد، ثمره هنر دینی توحید و ثمره هنر یونانی شرک است.
مجید شاه‌حسینی با تاکید بر اینکه یکی از اهداف این همایش ضرورت یونانی زدایی از هنر اسلامی است، افزود: منشا خیال در هنر حکمی، خیال رحمانی و منشا وحی است، وحی رحمانی به بشر بالاترین مرتبه وحی است و موجب خیال می‌شود، در هنر منفصل و یونانی فرد اختیال(تقابل خیال با اختیار) دارد.
در همایش همایش ملی هنر در منظر اندیشه اسلامی و اندیشمندان مسلمان از کتاب‌های «زیبایی شناسی و هنر در اندیشه های فلسفی علامه طباطبایی»، «حقیقت و نسبت آن با هنر»، «حکمت هنر اسلامی ایران از دیدگاه سید حسین نصر»، «در وصف آن شمایل» و «درسگفتارهای همایش ملی هنر» رونمایی شد.
