آیا باید نگران دروغگویی فرزند ۵ ساله‌ام باشم؟

راهنماتو-در یکی از روزهای بازی در پارک، «سایر» (۵ ساله) خط صف برای سرسره را قطع کرد. وقتی مادرش به او نزدیک شد تا او را به جایگاه خود بازگرداند، دخترش شروع به فریاد زدن کرد و گفت که صف را بهم نزده است.

به گزارش راهنماتو، مادر و دختر وارد یک بحث طولانی درباره رفتار دختر شدند، درحالیکه دختر می‌خواست اثبات کند که از صف بیرون نزده است.  دختر کوچک‌تر به طور قطع داشت دروغ می‌گفت و این موقعیت بسیار گیج‌کننده شد.

 چنین رفتارهایی گاهی اوقات تکرار می‌شود. مثلاً سایر اسباب‌بازی خواهرش را از اتاق او می‌برد و انکار می‌کرد. مادرش نمی‌داند چگونه باید با این مسئله برخورد کند و گاهی نگران است که شاید در حال تربیت یک دختر جامعه‌گریز است. آیا چنین است؟

مسئله این است که تفکر اخلاقی کودکان پنج ساله هنوز به شدت تحت تأثیر پیامدهای بیرونی است (مانند اجتناب از مجازات یا خوشحال کردن بزرگ‌ترها)، نه یک حس درونی از اخلاقیات. آن‌ها دروغ می‌گویند تا نیازهای فوری خود، مثل اجتناب از مشکل یا جلب توجه، را برآورده کنند.  از منظر شناختی، آن‌ها هنوز به طور کامل تأثیرات اجتماعی یا روابطی دروغ را درک نمی‌کنند.

این کودکان جامعه‌گریز نیستند.

در این مورد، سایر می‌داند که کار اشتباهی انجام داده است و احتمالاً احساس شرم می‌کند، احساسی بسیار دشوار که او تلاش می‌کند با انکار آن را دفع کند تا با این تضاد عاطفی کنار بیاید.

چه باید کرد؟

وقتی می‌دانید که فرزندتان کاری غیرقابل قبول انجام داده است، از او نپرسید. این کار فقط او را در موقعیتی قرار می‌دهد که به دروغ گفتن ادامه دهد. به اعتراضات و انکارهای فرزندتان توجهی نکنید. تلاش برای وادار کردن او به اعتراف به اشتباه یا دروغ گفتن تنها موجب درگیری می‌شود. به جای آن، تجربه احساسی که او با آن درگیر است و منجر به رفتار نامطلوب شده را شناسایی کنید و به اصلاح آن بپردازید. مثلاً در مورد مثال بالا می‌توانید این کارها را انجام بدهید:

-«صبر کردن برای نوبت سرسره سخته، من بهت کمک می‌کنم که منتظر بمونی تا نوبتت بشه.» (در حالی که او را به جایگاه خود راهنمایی می‌کنید.)

-«اسباب‌بازی باید به صاحبش برگرده. می‌خوای خودت پس بدی یا من برش گردونم، خودت تصمیم بگیرد.»

-«می‌دونم که دست شستن رو دوست نداری، ولی این کار برای سلامتت مهمه. می‌خوای از سینک استفاده کنی یا دستمال ضدعفونی‌کننده؟» (وقتی فرزندتان اصرار دارد که کاری را انجام داده که شما می‌دانید انجام نداده است.)

نیازی به موعظه یا اصلاح کرد نیست. در بیشتر این موقعیت‌ها، کودک قوانین را می‌داند، فقط در پیروی از آن‌ها مشکل دارد چون تمایلات و خواسته‌هایش بر آنچه که می‌داند درست و غلط است غلبه می‌کند. همچنین مهم است که از واکنش‌هایی که باعث ایجاد احساس شرم و انکار می‌شود اجتناب کنید، مثلا لازم نیست که به او بگویید: «می‌دونی که نباید از صف جلو بزنی، این نه درست است نه منصفانه…» یا «چرا داری دروغ می‌گی؟»

 این واکنش‌ها توجه را از درس مهم منحرف کرده و یک بحث غیرمنطقی راه می‌اندازد. همچنین نباید فرزند خود را «دروغگو» خطاب کنید، چون بچه‌ها این پیام‌ها را در درون خود جذب می‌کنند که می‌تواند به شرم و فریب بیشتر منجر شود.