از F-117 تا F-35؛ فناوری پنهانکاری از ابتدا تاکنون چه تغییراتی کرده است؟

فناوری پنهانکاری از زمان پیدایش خود، به مقدار قابل توجهی تکامل یافته است، تکنولوژی پیشرفته ای که منشأ آن را می توان به بال پرنده YB-49 در دهه ۱۹۴۰ و تحقیقات نظری که در دهه ۱۹۶۰ آغاز شد، منتسب کرد. در قرن بیست و یکم، معرفی F-22 Raptor و F-35 Joint Strike Fighter، پیشگام نسل جدیدی از هواپیماهای پنهانکار با توانایی پرواز فراصوت و کارآیی مرگبار در بسیاری از سناریوهای جنگی بود. امروزه، پنهانکاری برای برتری نظامی بسیار مهم است، در شرایطی که کشورهایی مانند چین و روسیه در حال توسعه قابلیت‌های پنهانکاری خود هستند – اما هنوز – ارتش ایالات متحده قهرمان بلامنازع در محفل هواپیماهای جنگی پنهانکار است.

نوآوری بی امان

لاکهید مارتین از دهه ۱۹۷۰ در فناوری پنهانکاری پیشگام بوده است که با توسعه F-117 Nighthawk، اولین هواپیمای پنهانکار عملیاتی، که در سال ۱۹۸۳ معرفی شد، به اوج خود رسید. این هواپیما برای فرار از دفاع هوایی پیشرفته شوروی طراحی شد و در درگیری های نظامی کلیدی شرکت داشت. طراحی غیر متعارف این هواپیما، با سطوح چندوجهی و سطوح آیرودینامیکی هندسی اش، به مقدار قابل توجهی امکان شناسایی راداری را کاهش داد. موفقیت F-117 منجر به پیشرفت در فناوری پنهانکاری شد و راه را برای هواپیماهای جنگی چند منظوره و پنهانکار مدرنی مانند F-35 Lightning II (که در سال ۲۰۱۵ معرفی شد) هموار کرد.

F-35 با استفاده از مواد پیشرفته و طراحی بهینه، کارآیی قابلیت های پنهانکاری را بهبود می بخشد. همچنین توانایی اف-۳۵ در انجام عملیات بدون شناسایی شدن، آن را به یکی از برترین هواپیماهای اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی (ISR) موجود تبدیل کرده است. در حالی که F-117 همچنان در استفاده محدودی قرار دارد، تکامل فناوری پنهانکاری از F-117 به F-35 نشان دهنده جهش قابل توجهی در صنعت هوانوردی نظامی آمریکاست و بهبود مداوم تکنیک های پنهانکاری سازندگان آمریکایی را به نمایش می گذارد.

کوزوو

استفاده از فناوری پنهانکاری به سنگ بنای هوانوردی نظامی ایالات متحده، از بمب افکن و جنگنده گرفته تا هواپیماهای بدون سرنشین و موشک، تبدیل شده است. به طور مداوم، از طریق آزمایش و رزم، نشان داده شده است که پنهانکاری، متفاوت از هر چیز دیگری، بقای هواپیما و مرگ‌بار بودن آن را در محیط‌های پر خطر افزایش می‌دهد. نیروی هوایی ایالات متحده اکنون چندین پلتفرم پنهانکار را به کار می گیرد: F-117، F-22، F-35، B-2Spirit و به زودی B-21Raider. هر کدام برای به حداقل رساندن شناسایی راداری و در عین حال به حداکثر رساندن عملکرد رزمی هواپیما طراحی شده اند. با وجود رقابت جهانی برای رسیدن به جایگاه ایالات متحده در این حوزه، به طور کلی، F-22 Raptor و F-35 Lightning II به عنوان پیشرفته ترین جنگنده های پنهانکار در حال خدمت جهان شناخته می شوند.

F-117 اولین هواپیمای پنهانکار عملیاتی بود. این جنگنده به صورت مخفیانه توسعه داده شد، و زمانی که فعال شد، به وضوح نشان داد که قابلیت مشاهده کم می تواند شرایط را در میدان نبرد تغییر دهد. علیرغم آشکار شدن نهایی آسیب‌پذیری‌های ذاتی اش- همانطور که سرنگون شدن در سال ۱۹۹۹ در زمان بمباران ناتو در صربستان نشان داد، Nighthawk برای همیشه جنگ های هوایی را تغییر داد.

«در کوزوو، همه سیستم های دفاع هوایی SAM پیدا نشدند. شاهدش از دست رفتن یک F-117 است. در چنین شرایطی، جایی که «هنوز سیستم‌هایی وجود دارند که روی زمین زنده هستند، … این بدان معناست که آنها فرصت دارند آنها را بکار گیرند، [و] پنهانکاری در هواپیماهای روزمره چیز خوبی است. آنها در برابر آن دسته از سیستم های قابل حمل که آن پایین هستند، موثرند.» ژنرال جان پی. جامپر، فرمانده فرماندهی رزم هوایی

به طور کلی، قابلیت های پنهانکاری هواپیماهای مدرن امکان حملات نفوذی عمیق در مناطق مورد مناقشه را فراهم می کند. هنگامی که F-117 رونمایی شد، این موضوع اساساً استراتژی جنگ هوایی و عملیاتی ارتش ایالات متحده را تغییر داد. نوآوری مستمر در فناوری پنهانکاری، نیروی هوایی ایالات متحده (و اکنون دیگر شاخه ها) را در خط مقدم قدرت هوایی جهانی قرار داده است. تجربیات پروازهای اولیه توسط خلبانان F-117 به طور مستقیم به پیشرفت هایی کمک کرد که منجر به پلتفرم های توانمندتر امروزی مانند F-22 و F-35 شد.

Have Blue

توسعه F-117 Nighthawk با پروژه Have Blue که توسط دارپا در اواخر دهه ۱۹۷۰، برای ایجاد یک هواپیمای پنهانکار که قادر به فرار از دفاع هوایی پیشرفته شوروی باشد، آغاز شد. هدف این برنامه رفع کردن آسیب‌پذیری‌های عمده مشاهده شده در طول جنگ ویتنام بود، جایی که موشک‌های پیشرفته سطح به هوا، به طور فزآینده ای باعث آسیب پذیری هواپیماهای جنگی معمول شده بود. بخش Skunk Works در کمپانی لاکهید برای ساخت دو نمونه اولیه با وزارت دفاع ایالات متحده قرارداد بست، توافقی که محصول آن اولین پرواز موفقیت آمیزش را در سال ۱۹۷۷ انجام داد. موفقیت این برنامه باعث افزایش بودجه و توسعه ابتکار Senior Trend برای اصلاح بیشتر فناوری پنهانکاری شد. محرمانگی پروژه Have Blue به قدری سختگیرانه بود که وقتی یک نمونه اولیه از F-117 در سال ۱۹۸۶ سقوط کرد، نیروی هوایی دسترسی به محل سقوط را محدود کرده و قطعات یک هواپیمای نامرتبط را جایگزین تکه های هواپیمای سری سقوط کرده نمود. در نهایت، این پروژه زمینه را برای رونمایی عمومی F-117 فراهم کرد و امکانپذیری فناوری پنهانکاری در هوانوردی نظامی را تایید کرد.

جنگ های آینده و فراتر از آن

انتظار می‌رود که آینده هواپیماهای پنهانکار، از جمله هواپیماهای بدون سرنشین، پیشرفت‌های اساسی‌تری را هم در فناوری و هم در عملکرد نشان دهد. نوآوری‌ها در علم مواد، به‌ویژه توسعه کامپوزیت‌های جاذب رادار، نویدبخش افزایش عملکرد پنهانکاری با به حداقل رساندن ردپای سطح مقطع راداری (RCS) حتی بهتر از تکنولوژی بسیار پیشرفته پنهانکاری امروزی است. این امید وجود دارد که ادغام هوش مصنوعی در این تکنولوژی امکان ناوبری مستقل و تصمیم گیری تطبیقی ​​را در محیط های تهدید پیچیده فراهم می کند. فناوری‌های ترکیب حسگر پیشرفته، آگاهی موقعیتی را بهبود می‌بخشد و در عین حال قابلیت مشاهده کم را حفظ می‌کند. پیشرفت‌ها در سیستم‌های محرکه (الکتریکی و هیبریدی) نویدبخش کاهش ردپای صوتی و حرارتی است. از آنجایی که چشم انداز مناسبات ژئوپلیتیکی همواره در حال تحول است، این قابلیت ها در ابزارهای نظامی آینده در فضاهای هوایی مورد مناقشه، حیاتی خواهند بود.