بیوگرافی ابوالقاسم فردوسی
روز اول بهمن زادروز ابوالقاسم فردوسی شاعر و حکیم بزرگ ایرانی است. فردوسی با خلق شاهنامه به‌عنوان شاهکار مطلق و بی بدیل ادبیات فارسی، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ و فرهنگ ایران دارد. فردوسی در دوران پس از حمله اعراب به ایران، موفق شد تا داستان‌های حماسی ایران باستان را ثبت و مانع از نابودی زبان فارسی شود. آثار فردوسی نه‌تنها برای ایران بلکه برای ادبیات جهان نیز اهمیت بسیاری داشته و از او به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شاعران تاریخ یاد می‌شود. اگرچه ۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت فردوسی نام‌گذاری شده است؛ اما به مناسبت زادروز فردوسی در یکم بهمن ماه، تصمیم گرفتیم تا سرگذشت این شاعر برجسته ادبیات فارسی را بررسی کنیم.
سرگذشت فردوسی
ابوالقاسم حسن منصور بن محمد بن اسحاق شرفشاه، در سال ۳۲۹ هجری قمری در روستای باژ طوس (استان خراسان) و در دوران سلطنت سامانیان متولد شد. پدر او ابومنصور (یکی از کشاورزان بزرگ خراسان) و مادرش گردویه زهرا، یکی از شاهزادگان مازندرانی با نام اسپهبدان بود. او همچنین سه خواهر داشت.
حکیم ابوالقاسم فردوسی از همان دوران جوانی علاقه زیادی به ادبیات و تاریخ ایران داشت. فردوسی در ابتدا مشغول سرودن شعرهای حماسی بود، اما زمانی که تصمیم گرفت شاهنامه را بنویسد، مسیر زندگی‌اش به طور کامل تغییر کرد. او با چالش‌های اقتصادی و سیاسی زیادی روبه‌رو بود، اما هیچ‌گاه از خلق اثر شاهنامه دست نکشید.
گفته می‌شود که در سال‌های پایانی عمر، مشکلات مالی و اجتماعی او شدت گرفت. پس از اینکه شاهنامه‌اش در دربارها و محافل مختلف به‌درستی مورد پذیرش قرار نگرفت، با مشکلات مالی بسیاری روبه‌رو شد. در این شرایط بود که او مجبور به فروش برخی از دارایی‌های خود جهت تأمین هزینه‌های زندگی شد. با وجود همه این دشواری‌ها و مرارت‌ها، فردوسی هرگز از تلاش برای حفظ زبان و فرهنگ فارسی دست نکشید.
بسیاری از محققان و اندیشمندان معتقدند که همسر فردوسی، بانویی اصیل و اهل علم و هنر بوده است که دو فرزند برای حکیم ابوالقاسم فردوسی به دنیا می‌آورد. فرزند اول فردوسی، پسری بود که در سی‌وهفت‌سالگی از دنیا رفت و هیچ فرزند و یادگاری از خود به‌جا نگذاشت. این ضایعه تلخ در دوران حیات فردوسی رخ داد و تأثیر عمیقی بر او گذاشت.
فرزند دوم فردوسی، دختری پاک‌سرشت و مهربان بود که به نیکوکاری شهرت داشت. او پس از درگذشت پدر در حدود سن ۸۴ سالگی (حدودا سال ۴۱۶ هجری قمری)، به زندگی خود ادامه داد و با اعمال نیکی که انجام می‌داد، در تاریخ ماندگار شد. اگرچه، نامی از او در منابع تاریخی ذکر نشده است.
شاهنامه فردوسی
فردوسی از همان دوران جوانی با شور و شوق فراوان در پی احیای مفاخر فرهنگی و تاریخی ایران بود. او تلاش می‌کرد تا با سرودن شعرهای حماسی، نام و بزرگی پهلوانان، پادشاهان و شخصیت‌های بزرگ ایرانی را زنده نگه دارد. این ذوق شاعری و دلبستگی او به حفظ تاریخ و فرهنگ ایران، انگیزه اصلی‌اش برای خلق شاهنامه بود. فردوسی با این اثر عظیم خود، به تکریم مفاخر ملی پرداخت و در پی حفظ و انتقال میراث فرهنگی ایران به نسل‌های آینده بود.
شاهنامه، یک اثر بی‌بدیل و بی‌همتا است که در آن، فردوسی تاریخ و اسطوره‌های ایران باستان را از ابتدا تا انتها روایت می‌کند. این اثر شامل بیش از ۵۰ هزار بیت شعر است و به داستان‌های شاهان، پهلوانان و حوادث مهم ایران باستان می‌پردازد. شاهنامه علاوه بر حفظ تاریخ و هویت ایرانی، در سطح جهانی نیز مورد توجه قرار گرفته و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ادبیات حماسی به حساب می‌آید. گفته می‌شود که فردوسی با تلاش و پشتکار فراوان در طی سه دهه، شاهنامه را به رشته تحریر درآورده است.
تأثیر فردوسی بر فرهنگ ایران
فردوسی با سرودن شاهنامه نه‌تنها به حفظ زبان فارسی کمک کرد، بلکه نقش مهمی در شکل‌گیری هویت ملی ایرانیان ایفا نمود. او با نگارش شاهنامه توانست بخش عظیمی از تاریخ ایران را از فراموشی نجات دهد. آثار فردوسی موجب شد تا ایرانیان نسبت به هویت و فرهنگ خود افتخار کنند. از همین رو، شاهنامه به یک اثر مرجع در فرهنگ ایران تبدیل شد.
بزرگداشت فردوسی
۲۵ اردیبهشت، روز بزرگداشت فردوسی، در تقویم ایران ثبت شده است و هر سال در این روز مراسم‌های مختلفی در سراسر کشور برگزار می‌شود. این مراسم‌ها شامل شاهنامه‌خوانی، همایش، نمایشگاه و دیگر برنامه‌های فرهنگی می‌شود که سعی در ترویج آثار فردوسی و معرفی جایگاه ویژه او در تاریخ فرهنگ ایران دارد. این روز فرصتی برای تجلیل از تلاش‌های فردوسی در حفظ هویت فرهنگی و زبانی ایران است.
البته گفته می‌شود که زادروز فردوسی یکم بهمن ماه است و هر ساله این روز نیز مورد توجه بسیاری از علاقمندان و فرهیختگان حوزه ادب فارسی قرار می‌گیرد.
