اختلال استرسی پس از حادثه چیست و چه درمانی دارد؟
فرارو- در زندگی روزمره، هرکسی ممکن است با حوادث طاقت فرسا، ترسناک، و خارج از کنترل رو‌به‌رو شود. ما ممکن است دچار حادثه رانندگی شویم، قربانی یک تجاوز باشیم، یا شاهد یک حادثه دردناک باشیم. پلیس، آتش نشانهاو کارکنان آمبولانس با احتمال بیشتری با چنین حوادثی رو‌به‌رو میگردند، آنها اغلب مجبورند با حوادث ترسناک مقابله کنند. سربازان ممکن است هدف تیر یا انفجار قرار گیرند و یا شاهد کشته و مجروح شدن دوستانشان باشند.
به گزارش فرارو، اغلب مردم، بعد از مدتی بدون هیچ کمکی با آن کنار می‌آیند. اگرچه در بعضی افراد تجربیات تلخ واکنشی را ایجاد میکند که ممکن است برای ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. ما این واکنش را اختلال استرسی پس از حادثه یا اختصارا (PTSD) می‌نامیم.این مقاله برای هر کسی که چنین تجربیات تلخی داشته است و یا کسی را می‌شناسد که چنین تجربیات تلخی داشته است مفید میباشد.
چگونه (PTSD) شروع می‌گردد؟
PTSD میتواند پس از هر حادثه تلخی آغاز گردد. یک حادثه تلخ، حادثه‌ای میباشد که ما در آن احساس خطر می‌کنیم، زندگی مان در معرض تهدید است یا شاهد مردن و یا مجروح شدن دیگران باشیم. بعضی از نمومه‌های بارز حوادث تلخ شامل موارد زیر میباشد:
حوادث شدید جاده‌ای
درگیری‌های نظامی
تجاوز‌های شدید شخصی (مانند: تجاوز جنسی، حمله فیزیکی، سو ئ. استفاده، دزدی، زور گیری)
به گروگان گرفته شدن
حملات تروریستی
اسیر جنگی بودن
حوادث ناگوار طبیعی یا حاصل دست بشر
داشتن بیماری‌های لاعلاج
حتی شنیدن حوادث غیر منتظره و یامرگ ناگهانی یک دوست و یا فامیل میتواند اغاز گر PTSD باشد
چه وقت PTSD شروع می‌گردد؟
علائم PTSD میتواند بعد از یک تاخیر چند هفته‌ای و یا چند ماهه شروع گردند. آنها معمولآ در طی ۶ ماه پس از حادثه ناگوار ظاهر میگردند.بسیاری احساس غم عمیق، افسردگی، اضطراب، احساس گناه و یا عصبانیت می‌کنند. بغیر از این احساسات قابل درک، سه نوع عمده علائم دیگرهم وجود دارند:
۱- فلاش بک و کابوس
حادثه مداوما پیش چشم تان تکرار میشود. این ممکن بصورت فلاش بک در طی روز و یا کابوس در خواب باشد. آنها ممکن است آنچنان واقعی بنظر برسند که شما احساس کنید واقعا آن حادثه در حال اتفاق افتادن است. شما آن را در ذهن خود می‌بینید، اما ممکن است احساسات (ترس، تعریق) و یا حواس فیزیکی (اعم از شنوایی، بویایی، درد) که اتفاق افتاده بود را دوباره احساس کنید.چیز‌های معمولی ممکن است باعث فلاش بک شوند. بعنوان مثال اگر شما یک حادثه رانندگی در یک هوای بارانی داشته‌اید یک روز بارانی ممکن است باعث فلاش بک شود.
۲- دوری گزینی و بی تفاوتی
دوباره زنده کردن خاطرات ممکن است بسیار افسرده کننده باشد بنابراین ممکن است شما بخواهید به آنها بی توجهی کنید مثلا شما خودتان را با سرگرمی، زیاد کار کردن، یا حل کردن جدول و یا معما مشغول می‌کنید. شما از مکان‌ها و افرادی که باعث بخاطر آوردن حادثه میگردند اجتناب می‌ورزید.شما ممکن است خود را به بی تفاوتی کامل بزنبد. شما کمتر با دیگران ارتباط برقرار می‌کنید و در نتیجه زندگی کردن و کار کردن با شما سخت‌تر می‌گردد.
۳- در حالت گارد بسر بردن (On guard)
شما ممکن است همیشه در حالت آماده باش بسر ببرید گویی که منتظر خطر می‌باشید. شما نمی‌توانید احساس آرامش کنید. احساس اضطراب دارید و بسختی بخواب فرو میروید. اطرافیان شما می‌بینند که شما بیقرار و نا آرام هستید.
علایم دیگر
واکنش احساسی به استرس اغلب همراه هستند با درد‌های عضلانی، اسهال، ضربان قلب نامنظم، سردرد، ترس و حملات پانیک، افسردگی، نوشیئن بیش از حد الکل، مصرف مواد مخدر و دارو از جمله مسکن‌ها.
چرا حوادث ناگوار بسیار تکان دهنده هستند؟
زیرا آنها این احساس را که زندگی زیبا و تا حدمعقولی ایمن میباشد و ما ایمن هستیم راتحت تاثیر قرار میدهند. یک حادثه ناگوار بطور واضحی بما می‌گوید که ما ممکن است در هر لحظه‌ای فوت کنیم. علایم PTSD قسمتی از یک واکنش طبیعی به یک حادثه بالقوه مرگ آور میباشد.
آیا هر کسی بعد از یک حادثه دچار PTSD می‌گردد؟
نه. اما تقریبا هر کسی علایم PTSD را در طی ماه اول تجربه خواهد کرد. این بشما کمک خواهد کرد که به پیش بروید و همچنین باعث فهم آن تجربیات تلخ می‌گردد. این یک واکنش استرسی حاد میباشد. اغلب افراد پس از چند هفته بآرامی با اتفاقات پیش آمده کنار می‌آیند و علایم استرس به مرور از بین میروند.اما همه خوش شانس نیستند. حدود یک سوم افراد متوجه میشوند که علائمشان ادامه پیدامی کند و نمیتوانند با آنچه که اتفاق افتاده است کنار بیایند. گویی که راه خلاصی وجود ندارد. علائم استرس پس از حادثه، اگر چه ذاتاً طبیعی می‌باشند، اما وقتی علائم طولانی گردند خود تبدیل به یک مشکل می‌گردد که به آن بیماری استرس پس از حادثه (PTSD) می‌گویند.
چه چیزی PTSD را تشدید میکند؟
هر چه حادثه اسفناک‌تر باشد احتمال ابتلا به بیماری استرس پس از حادثه ((PTSD بیشتر می‌گردد. اسفناک‌ترین حوادث عبارتند از:
مرگ ناگهانی و غیر منتظره
حادثه مکرر و طولانی
وقتی نمی‌توانیم از حادثه فرار کنیم
حادثه ایجاد شده بوسیله انسان
وقتی افراد زیادی فوت می‌کنند
حادثه منجر شونده به نقص عضو یا قطع دست و پا
وقتی کودکان قربانی میشوند
آیا حوادث روزمره هم ممکن است PTSD ایجاد کنند؟
هر کسی ممکن است گهگاه دچار احساس استرس شود. متاسفانه، کلمه فشار (stress) با دو معنای مختلف استفاده میشود:
احساس درونی ما از نگرانی و فشار جسمانی و روحی.
مشکلات زندگی که این احساسات را به ما میدهند.
این مشکلات می‌توانند شامل کار، روابط شخصی و یا مسائل مالی باشند. بر عکس PTSD، این مشکلات ذکر شده همیشه با ما هستند.آنها قسمتی از زندگی طبیعی ما می‌باشند، اما می‌توانند اضطراب، افسردگی، خستگی و سر درد ایجاد کنند. آنها همچنین می‌توانند باعث تشدید بعضی مشکلات جسمانی مانند زخم معده و ناراحتی‌های پوستی گردند. آنها بطور قطع مشکل زا هستند، اما آنها PTSD نیستند.
چرا PTSD اتفاق می‌افتد؟
ما جواب قطعی را نمی‌دانیم. چند توضیح احتمالی برای رخداد PTSD وجود دارد.
روانشناسی
وقتی که ترسیده‌ایم، حوادث را بوضوح بخاطر می‌آوریم. هر چند بخاطر آوردن آنها ممکن است استرس زا باشند، اما به ما کمک می‌کنند تا بهتر آنچه را که اتفاق افتاده است بفهیم و در طولانی مدت بما کمک می‌کتند تا به زندگی ادامه دهیم.تداعی (فلاش بک) و یا تجدید خاطرات ما را مجبور به تفکر درباره آنچه اتفاق افتاده است.بخاطر آوری یک تجربه تلخ خسته کننده و استرس زا میباشد. دوری گزینی وکرختی احساسی باعث کاهش تعدد تجدید خاطرات به یک سطح قابل کنترل میشود. گارد گرفتن بما کمک میکند که اگر بحران دیگری اتفاق بیفتد سریع واکنش نشان دهیم. ما بعضی وقت‌ها شاهد این پدید- ه در بازماندگان یک زلزله هستیم که ممکن است زلزله‌های دوم و یا سوم را تجربه کنند. این همچنین بما انرﮋی لازمه برای مقابله با بحران را میدهد،اما ما نمی‌خواهیم باقیمانده عمرمان را اینطور بگذرانیم. ما فقط می‌خواهیم درباره آن وقتی که مجبوریم فکر کنیم، مثلاً وقتی که دوباره شرایط مشابهی برایمان بوجود می‌آید.
جسمانی
آدرنالین هورمونی است که تحت شرایط استرس تولید میشود. این هورمون باعث آمادگی بدنی برای واکنش میباشد. وقتی که استرس از بین می‌رود، سطح آدرنالین پایین می‌افتد. در PTSD، خاطرات حادثه سطح آدرنالین را بالا نگه می‌دارد. این باعث میشود که یک شخص دچار فشار، بیقراری، نا توانی از احساس راحتی و بیخوابی گردد.هیپوکامپ قسمتی از مغز است که خاطرات را پردازش میکند. مقادیر بالای هورمون‌های آزاد شونده در طی استرس مانند آدرنالین ممکن است باعث جلو گیری از کارکرد طبیعی آن گردد (مانند پریدن فیوز). این بدان معناست که فلاش بک‌ها و کابوس‌ها ادامه پیدا می‌کنند، زیرا خاطرات حادثه نمیتوانند پردازش گردند.اگراسترس از بین برود و سطح آدرنالین به حد طبیعی باز گردد مانند سایر تزمی‌های طبیعی بدن مغز قادر به ترمیم آسیب خواهد بود. آنگاه خاطرات ناراحت کننده پردازش خواهند شد و فلاش بک‌ها و کابوس‌ها از بین خواهند رفت.
راه‌های درمانی PTSD
همانطور که PTSD دو وجه جسمانی و روانشناسی دارد، دو درمان جسمانی وروانشناسی هم برای PTSD وجود دارد.
رواندرمانی
همه رواندرمانی‌های موثر در PTSD، بر روی آن حادثه نا گوار که علائم را ایجاد کرده‌اند تمرکز می‌کنند نه بر روی زندگی گذشته تان. شما نمی‌توانید آنچه را اتفاق افتاده است تغییردهید و یا فراموش کنید، اما شما میتوانید یاد بگیرید طور دیگری درباره آن، درباره جهان و درباره زندگی تان فکر کنید.شما باید قادر باشید آنچه را که اتفاق افتاده است تا آنجایی که ممکن است بدون اینکه دچار وحشت و اضطراب شوید به خاطر آورید. این درمانها به شما کمک میکند تا حوادق ناگواری که داشته‌اید را به زبان آورید. بوسیله به یاد آوردن حادثه، غلبه کردن به آن و برخورد معقول با آن ذهنتان میتواند کار طبیعی اش را که شامل زدودن خاطرات گذشته و پرداختن به کار‌های دیگر است را انجام دهد.
اگر شما بتوانید دوباره احساس امنیت داشته باشید و احساساتتان را کنترل کنید، شما احتیاج زیادی به دوری گزیدن از آن خاطرات ناگوار را ندارید. در واقع، شما میتوانید دوباره خاطرات گذشته تان را به کنترل در آورید و بنابراین میتوانید در رابطه با آنها تنها وقتی فکر کنید که شما می‌خواهید، نه آنکه آنها به صورت خود به خود به ذهنتان هجوم آورند.همه این درمانها، باید به وسیله متخصص درمان PTSD انجام گردد. جلسات باید یک متخصص بصورت حداقل هفتگی برگزارشوند و باید به مدت ۱۲-۸ هفته طول بکشد. اگر چه جلسات حدوداً ۱ ساعت طول می‌کشند، اما ممکن است تا ۹۰ دقیقه هم طول بکشند.
درمان شناختی رفتاری (CBT) راهی است که به شما کمک میکند تا به گونه دیگری درباره خاطرات نا مطلوبتان فکر کنید؛ بنابراین آنها کمتر استرس زا میشوند و بیشتر قابل کنترل میگردند. معمولاً، این نوع درمان شامل چند جلسه آرامش بخشی (relaxation) هم میباشد تا به شما کمک کند نا خوشایندی فکر کردن در رابطه با حوادث نا خوشایند را تحمل کنید. برای اطلاعات بیشتر میتوانید به لیفلت اختصاصی ما درباره درمان شناختی رفتاری (CBT) رجوع نمایید.حساسیت زدایی و بازپردازش حرکت چشم EDMR)) تکنیکی است که از حرکات چشم برای کمک به مغز برای پردازش تداعی‌ها ومنطقی سازی حادثه نا خوشایند استفاده میکند. ممکن است عجیب بنظر برسد، ولی این روش درمانی موثر واقع شده است.
گروه درمان روشی است که شما افراد مختلفی را که مشکلات یکسان یا یک حادثه نا گوار یکسان را تجربه کرده‌اند ملاقات می‌کنید. این حقیقت که افراد دیگر گروه، نظراتی در رابطه با مشکل شما دارند، باعث میشود که صحبت کردن در رابطه با آنچه که اتفاق افتاده است را آسان‌تر کند.
درمان دارویی
قرص‌های ضد افسردگی SSRI هم باعث کاهش شدت علائم PTSD میشوند و هم باعث رفع علائم افسردگی که به طور همزمان وجود دارند، میشوند. این قرص‌ها باید به وسیله دکتر تجویز گردند.این نوع درمان نباید باعث خواب آلودگی شما گردد، اگرچه آنها عوارض جوانبی برای بعضی افراد برجای می‌گذارند.همچنین آنها ممکن است علائم نا خوشایندی را در صورت قطع ناگهانی ایجاد کنند؛ بنابراین باید بصورت تدریجی کاهش یابند. اگر آنها اثر بخش هستند باید بمدت ۱۲ ماه مصرف گردند. بلافاصله بعد از شروع مصرف قرص‌های ضد افسردگی بعضی افراد ممکن است متوجه شوند که آنها بیشتر:
مضطرب هستند.
بیقرار هستند.
تمایلات خودکشی دارند.
این احساسات بعد از چند روز از بین میروند. اما شما باید دکترتان را بطور مرتب ملاقات کنید. اگر این گروه داروئی موثر واقع نشد، دارو‌های ضد افسردگی سه حلقه‌ای و یا MAOI ممکن است اثر بخش باشد. برای اطلاعات بیشتر میتوانید به لیفلت ما درباره دارو‌های ضد افسردگی مراجعه کنید.اگر در موارد معدودی، شخص آنقدر مضطرب است که نمی‌تواند بخوابد یا فکر کند، دارو‌های کاهش دهنده اضطراب ممکن است لازم باشد. این دارو‌ها نباید برای بیشتر از ۱۰ روز تجویز گردد.
درمان‌های متمرکز بر جسم
این درمانها باعث کنترل اضطراب ناشی از PTSD می‌گردد. آنها همچنین باعث کاهش حالت درگارد بودن (On guard) میگردند. این درمانها شامل فیزیوتراپی و استئوپاتی است، اما درمان‌های مکملی نظیر ماساژ، طب سوزنی، رفلکسولوژی، یوگا، مدیتیشن و تای چی (Tai chi) را نیز شامل میشود. همه آنها به شما کمک میکند تا راه‌های آرامش بخشی (Relaxing) و کنترل استرس را یاد بگیرید.
تاثیر بخشی درمان
در حال حاضر، شواهدی وجوددارد که نشان میدهد EDMR، رواندرمانی، درمان شناختی- رفتاری (CBT) و دارو‌های ضد افسردگی همگی درمان‌های مواثری هستند. اطلاعات کافی که نشانگر برتری یکی از این روش‌ها بر دیگری باشد وجود ندارد. شواهدی که بیانگر مفید بودن شکل‌های دیگر رواندرمانی یا مشاوره برای PTSD باشد وجود ندارد.
